Odżywianie w mediach: czy wysoko przetworzone produkty naprawdę są tak szkodliwe?

Wysoko przetworzona żywność to ostatnio gorący temat w sferze informacyjnej, a dyskusje o wpływie takich produktów na zdrowie toczą się cyklicznie co kilka miesięcy. Nasz zespół ds. odżywiania postanowił przyjrzeć się tej kwestii bliżej.

„Trener aktorów z filmu Barbie zdradził, że gwiazdom udało się osiągnąć odpowiednią sylwetkę dzięki postowi przerywanemu i rezygnacji z wysoko przetworzonych produktów”.

Dwa popularne tematy w jednym wiralowym newsie — na jednej z tych kwestii znamy się bardzo dobrze, ale w drugiej nadal mamy sporo wątpliwości.

Dlatego zapytaliśmy dietetyczkę o wszystko, co trzeba wiedzieć na temat żywności wysoko przetworzonej. W tym artykule poznasz różne kategorie przetworzonych produktów i dowiesz się, czy tego rodzaju żywność rzeczywiście jest tak szkodliwa, jak sugeruje trener gwiazd z „Barbie”.

Co to jest przetwórstwo żywności?

Termin „przetwórstwo żywności” oznacza każdą metodę lub technikę stosowaną po pozyskaniu danego produktu w celu przygotowania go do spożycia, gotowania lub przechowywania. Prawie wszystkie produkty, które spożywasz na co dzień, zostały w pewnym stopniu przetworzone — oprócz własnoręcznie wyhodowanych warzyw, które zjadasz na surowo. Procesy przetwórcze mogą wzmacniać smak produktów, przedłużać okres ich przechowywania oraz zwiększać wygodę korzystania z nich.

Jakie są kategorie przetworzonych produktów?

Jeśli chodzi o produkty przetworzone, obowiązuje system czterech kategorii, czyli klasyfikacja NOVA. System ten umożliwia rozróżnienie poszczególnych stopni przetworzenia żywności.

Żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona

Takie produkty zachowują swój pierwotny stan i nie zawierają żadnych dodatków. Są to na przykład nieoczyszczone ziarna, świeże lub mrożone owoce oraz jajka.

Przetworzone składniki kulinarne

Tego rodzaju produkty powstają z surowców w procesach takich jak tłoczenie czy mielenie. Do tej kategorii zaliczamy oleje, masło, cukier, sól, suszone zioła i przyprawy.

Żywność przetworzona

Proces produkcji takiej żywności polega między innymi na dodaniu soli, cukru lub oleju do żywności minimalnie przetworzonej. Przykłady tych produktów to ser lub świeżo upieczony chleb.

Żywność wysoko przetworzona

Takie produkty są całkowicie przerobione i zwykle wytworzone przy użyciu technik i procesów przemysłowych. Są to na przykład gazowane napoje i słone przekąski.
Czy produkty wysoko przetworzone są niezdrowe?

Termin „żywność wysoko przetworzona” odnosi się do kategorii produktów poddanych procesom przetwórczym, które zwykle nie są możliwe w domowej kuchni.

Powinniśmy zachować ostrożność, jeśli chodzi o spożywanie produktów z tej kategorii, takich jak słodycze, słone przekąski, fast foody i gotowe posiłki, które mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że do żywności wysoko przetworzonej można zaliczyć nawet takie produkty jak płatki śniadaniowe, napoje roślinne, jogurty smakowe i niektóre rodzaje pakowanego pieczywa.

Dla wielu osób żywność wysoko przetworzona to niedroga i wygodna opcja. Często zdecydowana większość produktów na sklepowych półkach i w reklamach należy właśnie do tej kategorii, dlatego bardzo trudno jest zrezygnować z nich całkowicie.
Badania wykazały, że istnieje związek między spożywaniem wysoko przetworzonej żywności a ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia. Chociaż badania te mają duże znaczenie, zostały oparte na obserwacjach, dlatego nie można jednoznacznie stwierdzić związku przyczynowo-skutkowego.

Czy każdy proces przetwórczy jest zły?

Wiemy już, jaki skutek ma nadmierne przetworzenie żywności — gotowe posiłki pełne konserwantów, których nazw nie sposób wymówić.

Pamiętajmy jednak, że chociaż często przetwarzanie żywności kojarzy nam się negatywnie, to nieświadomie sami stosujemy tego rodzaju techniki na co dzień. W końcu każdy z nas myje, kroi i gotuje produkty, przygotowując posiłki.

Chociaż przetworzona żywność oczywiście ma pewne minusy, takie jak brak wartości odżywczych czy nadmiar tłuszczu, cukru lub soli, to warto pamiętać o wielu jej zaletach.

Większe bezpieczeństwo i łatwiejsze przechowywanie produktów, na przykład dzięki mrożeniu lub puszkowaniu.

Zachowanie składników odżywczych — niektóre procesy mogą zwiększyć ich biodostępność.

Mniej marnowania żywności dzięki dłuższemu okresowi przechowywania.

Jak się ma do tego Huel?

Huel zawiera wiele składników, które zostały poddane różnym procesom, dlatego nasze produkty są czasami określane jako „żywność przetworzona”. Chociaż wiele produktów wysoko przetworzonych może mieć negatywny wpływ na zdrowie, jeśli są spożywane zbyt często, to w przypadku produktów Huela jest zupełnie inaczej.

Dzięki temu, że produkty Huel są przetworzone, ich stosowanie jest wygodne, a dodatkowo marnowanie żywności ogranicza się do minimum ze względu na długi okres przechowywania. Dodatkowo przy produkcji Huela stosujemy metody, które umożliwiają zachowanie składników odżywczych. Na przykład dzięki mieleniu lub namaczaniu siemienia lnianego organizm jest w stanie przyswoić zawarte w nim kwasy omega-3.

Skupiamy się na dowodach naukowych, a metody przetwarzania żywności to dla nas coś więcej niż kolejny etap przygotowania produktu. Dzięki tego rodzaju procesom możemy oferować Hueliganom odżywcze i zrównoważone produkty w przystępnej cenie, które wyróżniają się na tle konkurencji.

Jeśli nadal masz wątpliwości, rzuć okiem na listę dodatków, których nie znajdziesz w produktach Huel:

• Brak tłuszczów trans
• Brak glutaminianu monosodowego (MSG)
• Brak sztucznych konserwantów, np. benzoesanów
• Brak sztucznych barwników, np. azowych

Stanowisko brytyjskiego komitetu SACN w sprawie żywności wysoko przetworzonej

W lipcu 2023 roku brytyjski Naukowy Komitet Doradczy ds. Żywienia (SACN) opublikował swoje stanowisko w sprawie wpływu żywności przetworzonej na zdrowie. Wyrażono obawy dotyczące ograniczeń systemu klasyfikacji NOVA, zwracając między innymi uwagę na fakt, że kategorie te są bardzo szerokie.

Podkreślono również, że spożywanie wysoko przetworzonych produktów może wskazywać na obecność innych niezdrowych nawyków żywieniowych. Dieta oparta na dużej ilości produktów wysoko przetworzonych zwykle charakteryzuje się wysoką wartością energetyczną i dużą zawartością tłuszczów nasyconych, soli lub wolnych cukrów. SACN zauważył również, że potrzebne są dalsze badania, w ramach których zostałby opracowany rzetelny system klasyfikacji żywności wysoko przetworzonej.

W dużym skrócie

Żywność wysoko przetworzona niekoniecznie musi być szkodliwa, a procesy przetwórcze (takie jak mrożenie warzyw) mogą zwiększyć lub pomóc zachować wartość odżywczą produktów. To, co powinno nas martwić, to produkty o wysokiej zawartości tłuszczów, soli i cukru, które mogą mieć szczególnie negatywny wpływ na zdrowie. Wszyscy powinniśmy stopniowo ograniczać udział tego rodzaju produktów w diecie.

Warto też zwrócić uwagę na konieczność odświeżenia systemu klasyfikacji NOVA. To, że dany produkt można zaliczyć do czwartej kategorii żywności przetworzonej, nie oznacza od razu, że nie warto po niego sięgać.

Autorka: Jessica Stansfield, dyplomowana dietetyczka i młodsza kierowniczka ds. odżywiania w Huel.