Jedzenie sezonowe to koncepcja, zgodnie z którą potrzeby spożywcze naszego organizmu różnią się w zależności od pory roku. Ale czy to słuszne podejście?

Kryje się za tym więcej niż typowe „żadnych węglowodanów przed wakacjami”. Czy jesteśmy ewolucyjnie przystosowani do jedzenia produktów sezonowych? I czy potrzebujemy różnych składników odżywczych w zależności od pory roku

„Zwolennicy tej diety twierdzą, że w miesiącach letnich, ze względu na wzmożone pocenie się, naturalnie szukamy pokarmów nawilżających, takich jak melony, jagody i brzoskwinie” — wyjaśnia dr Mike Molloy, założyciel M2 Performance Nutrition. „W chłodniejszych miesiącach (zgodnie z koncepcją) zaczynamy mieć ochotę na więcej warzyw, ziaren i pokarmów bogatych w tłuszcz, być może w celu zwiększenia zapasów tkanki tłuszczowej”.

Każdy, kto miał ochotę wchłonąć całą paczkę herbatników w mroźny zimowy wieczór wie, że jest w tym odrobina prawdy. Ale co właściwie oznacza „jedzenie sezonowe”?

Jedzenie sezonowe — co to znaczy?

„Kiedy ludzie mówią o jedzeniu sezonowym, mają też na myśli jedzenie lokalne — to jedzenie sezonowe w miejscu, w którym mieszkasz” — wyjaśnia Daniel Clarke, kierownik ds. zrównoważonego odżywiania w firmie Huel. Brzmi to prosto, ale w rzeczywistości nie do końca pasuje do współczesnego życia. Clarke kontynuuje

„Co w sytuacji, gdy Twoi rodzice pochodzą z Japonii, a Ty mieszkasz we Włoszech lub decydujesz się na dwutygodniowe wakacje na Karaibach? Czy musisz jeść sezonowo w oparciu o genetykę lub aktualne miejsce zamieszkania? W jaki sposób w ogóle chcesz to ustalić? Jak długo musisz mieszkać w danym kraju, żeby przestać jeść sezonowo w zależności od tego, skąd pochodzisz, i zacząć jeść zgodnie z tym, gdzie aktualnie mieszkasz?”

To oczywiste, że ludzie nie odżywiają się w taki sposób, a definicja upraw sezonowych różni się w zależności od kraju — zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że dzięki nauce możemy uprawiać prawie wszystko w dowolnym momencie. „Czy jesteśmy ewolucyjnie przystosowani do jedzenia tego, co sezonowe? Nie. Ludzie potrafią się adaptować i są w stanie żyć zarówno w Arktyce, jak i na Ziemi Ognistej” — mówi Clarke.

A zatem, co mówi nauka?

Naukowe wytłumaczenie zjawiska jedzenia sezonowego

„Brakuje ogólnych badań dotyczących tego podejścia, co utrudnia badanie go z perspektywy opartej na dowodach” — wyjaśnia Malloy. 

Jednak badanie z 2018 r. dotyczące diety sezonowej osób starszych w Turcji dało kilka interesujących wyników. W badaniu mężczyźni i kobiety w wieku powyżej 65 lat rejestrowali spożycie żywności w różnych porach roku. Obie płcie zgłosiły wzrost spożycia kalorii, w tym węglowodanów, białka roślinnego, kwasów tłuszczowych n-3 i spożycia sodu. W szczególności u kobiet odnotowany wzrost spożycia witaminy C, żelaza i cynku był najwyższy wiosną, a cholesterolu, retinolu, witaminy D i niacyny jesienią, co sugeruje występowanie różnych potrzeb biologicznych w poszczególnych porach roku. Problem polegał na tym, że choć badanie wykryło tę zależność, nie można było stwierdzić, czy pojawiły się jakieś korzyści. Podsumowując: „Nie jest jasne, czy plany żywieniowe dla osób starszych mogą zapewnić korzyści płynące z sezonowych zmian w nawykach żywieniowych”.

Clarke zgadza się, że dowody przemawiające za dietami sezonowymi są skąpe. Wskazuje na badania przeprowadzone w Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics oraz European Journal of Clinical Nutrition, z których oba stwierdzają, że choć ludzie mogą jeść nieco więcej zimą niż latem, nie ma to szczególnego znaczenia.

Zalety jedzenia sezonowego

Dowody sugerują, że jedzenie sezonowe przynosi bardzo niewielkie korzyści. Czy w ogóle jest coś do zyskania? „Jedynym składnikiem odżywczym, na który musimy uważać przez cały rok, jest witamina D” — wyjaśnia Clarke. „Nasz organizm może wytwarzać witaminę D, wykorzystując światło słoneczne, co oznacza, że uzyskanie wystarczającej ilości witaminy D w miesiącach zimowych może być trudne. Czy jedzenie sezonowe rozwiązuje ten problem? Nie bardzo. Tłuste ryby zawierają witaminę D, której ilość tak naprawdę nie zmienia się wraz z porami roku — rozwiązaniem jest przyjmowanie suplementu witaminy D”.

O czym należy pamiętać?

Z naukowego punktu widzenia wydaje się, że spożywanie określonych pokarmów w poszczególnych porach roku nie przynosi żadnych korzyści odżywczych

„Podsumowując,” kontynuuje Malloy, „jedną z głównych korzyści płynących z sezonowego jedzenia jest to, że produkowana lokalnie, sezonowa żywność to jedno z najlepszych źródeł witamin i składników mineralnych w porównaniu z żywnością zbieraną tysiące kilometrów dalej, na długo przed osiągnięciem pełnej dojrzałości (i zagęszczenia mikroelementów)”.

Zgodnie z danymi z Michigan State University „Po zbiorze lokalna żywność trafia na Twój stół w krótszym czasie, przez co istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że jej wartość odżywcza spadnie. Żywność importowana z odległych krajów jest często starsza, ma za sobą podróż i trafia do centrów dystrybucyjnych jeszcze zanim dotrze do Twojego sklepu”.

Wnioski? Twoje zdrowie nie poprawi się, jeśli będziesz jeść tylko orzechy i jabłka jesienią lub jagnięcinę wiosną, ale jedząc lokalnie, możesz w pełni wykorzystać zalety produktów — zwyczajnie dlatego, że będą świeższe. Wybór staje się zatem mniej powiązany z sezonowością, a bardziej z wyborem lokalnych produktów dobrej jakości — w miarę możliwości oczywiście.

Chcesz przeczytać więcej o jedzeniu sezonowym? Oto jak zmieniające się pory roku mogą wpływać na zdrowie skóry.